Durum Özet Raporu ve Tavsiyeler

Durum Özeti: Bilindiği üzere Çin Komünist Partisi yönetimi Çin genelinde uzun zamandır “Sıfır Covid” politikası uyguladığını iddia etmektedir. Buna paralel olarak geçtiğimiz ağustos ayının başlarından itibaren Çin medyaları Doğu Türkistan’da covid vakalarının artışa geçtiğini belirterek Urumçi ve Gulca başta olmak üzere Doğu Türkistan genelini karantina adıyla kapattı. Fakat bu kapanmanın hemen ardından özellikle Gulca’da uygulanan “karantina tedbirleri” Uygur Türklerinin evlerine hapsedilmesini amaçlayan uygulamalarla ön plana çıktı. Genelde Doğu Türkistan’da özelde ise Gulca’da Çinlilerin ve Uygurların oturduğu tüm bölgeler karantina adıyla kapatılsa da Çinlilerin oturduğu bölgelerde daha gevşek bir uygulama yapılırken, Çinlilerin günlük temel ihtiyaçları olağan bir şekilde karşılandı. Ağustos ayının sonlarına gelindiğinde ise Çin devlet görevlilerinin Uygur Türkleriyle Çinliler arasında ciddi ayrımcılığa giderek Uygur Türklerinin temel gıda ihtiyaçlarının tedariklerini zorlaştırdığı bölgeden gelen bilgilerle iyice anlaşılır duruma geldi. Üstelik Uygur Türklerinin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde evlerin kapıları dışarıdan kapatılmakla birlikte apartmanların girişleri de çıkılmaz hale getirildi. Eylül ayının başından itibaren Gulca’daki açlığa maruz bırakılan Uygur Türkleri tarafından Çin’in yerel sosyal medya platformlarında açlığa dayanamayıp intihar eden, evlerinde ölü bulunan ve açlık yüzünden can çekişen insanların durumlarıyla ilgili çok sayıda paylaşımlar yapıldı. 5 Eylül 2022 tarihinden itibaren bu durum daha da ağırlaştığından dolayı bölgede yaşayan Uygur Türkleri ölümü göze alarak sosyal medya platformlarından durumun vahametini açıklayan videolar yayınladı. Videolardan anlaşıldığı üzere Gulca’daki Çin devlet kurumları Uygur Türklerine hizmet vermeyi kasıtlı olarak aksatmaktadır. Ağustos ayının başından itibaren temel gıda maddelerine ulaşamayan birçok insan hayatını kaybetmiştir. 11 Eylül 2022 tarihi itibarıyla durumda bir değişiklik gözlemlenmemiş olup Çin medyası bir taraftan sorunların giderileceğini açıklasa da diğer taraftan Gulca’da yaşanan açlık sorununu sosyal medyada paylaşanların ağır bir şekilde cezalandırılacağını duyurmaktadır. Buna ilave olarak Doğu Türkistan’ın farklı illerinden Uygur Türklerinin Gulca için gıda yardımı toplamaya başladığı görüntüleri sosyal medyaya yansıtılmış olsa da bunların göz boyama olup olmadığı, yardım toplanmasına izin verilse dahi bu yardımların Gulca’ya ulaştırılmasına Çin yönetiminin izin verip vermeyeceği büyük bir soru işaretidir. Sonuç olarak Doğu Türkistan’da özellikle Gulca’da durumun ciddi boyutlara ulaştığı, insanların adeta açlığa terk edildiği, karantina bahane edilerek bir toplu kıyımın planlandığı açıkça ortadadır. Bu duruma bir müdahale gelmezse Gulca’da olanların tüm Doğu Türkistan’da yapılmasının sadece an meselesi olduğu aşikardır.

Tüm bunlara ilave olarak Covid-19 salgını bahanesiyle Çin devlet rejimi tarafından Doğu Türkistan Türkleri üzerinden bazı tıbbı deneylerin yapılmış olduğuna dair kuvvetli şüpheler mevcuttur. Bölgeden gelen bilgiler ışığında karantinaya alınan insanların evlerinden alınarak çok daha kalabalık ortama alındığı, hastanelerde ve karantina kamplarında uygulanan ilaçların üretim yerlerinin belirtilmediği anlaşılmaktadır. Yıllardır toplama kamplarıyla soykırım politikası yürütmekte olan Çin devlet rejimi pandemiyi daha fazla insanı toplu yok etme planı çerçevesinde bir araç olarak kullanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti başta olmak üzere uluslararası toplum bu duruma ses çıkarmaz ve Çin’in toplu imha politikalarını açığa çıkarmazsa çok sayıda masum insanın hayatlarını kaybetmesi kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tavsiyeler: Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı nezdinde durumla ilgili duyulan derin endişelerin dile getirildiği bir açıklamanın yapılması. Çin Büyükelçisinin Dışişleri Bakanlığına çağırılarak durum için izah verilmesinin istenmesi.

Türkiye’deki tüm siyasi partilerin genel başkanlarının durumla ilgili bir açıklama yapması ve hükümeti bu yönde adım atmaya yönlendirmesi.

Sosyal medya kampanyası yapılması, 11 Eylül 2022 tarihinden itibaren Çin geri adım atana kadar her gün akşam saatlerinde sosyal medya çalışmalarının yürütülmesi.

Türkiye’deki Sivil Toplum Kuruluşları ve İnsan Hakları Kuruluşları derhal harekete geçerek Türkiye genelinde kamuoyu yaratılmasının ve Çin’in toplu imha politikasının protesto edilmesinin sağlaması.

Türkiye’deki akademisyenler, kanaat önderleri, ünlü sanatçılar kendi sosyal medya hesaplarından durumun vahametini anlatan paylaşımlar yaparak farkındalık kampanyası başlatması.

Türkiye’de Ana Akım Medya başta olmak üzere tüm kamu ve özel yayın kuruluşlarının, önemli takipçi kitlesine sahip olan sosyal medya içerik üreticilerinin Doğu Türkistan’daki durumu ekranlarına taşıması, tepkilerini ortaya koyması.